Zarząd sukcesyjny w jednoosobowej działalności – jak zabezpieczyć firmę po śmierci właściciela?

Śmierć właściciela jednoosobowej działalności gospodarczej (JDG) nie musi oznaczać końca firmy.

Dzięki instytucji zarządu sukcesyjnego możliwe jest tymczasowe kontynuowanie działalności po śmierci przedsiębiorcy, co daje spadkobiercom czas na podjęcie decyzji o przyszłości firmy, a także uporządkowanie spraw przedsiębiorstwa.

Czym jest zarząd sukcesyjny?

Zarząd sukcesyjny to rozwiązanie prawne wprowadzone ustawą z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej.

Umożliwia ono tymczasowe zarządzanie przedsiębiorstwem po śmierci przedsiębiorcy, zapewniając ciągłość działalności gospodarczej do czasu uregulowania spraw spadkowych

Kim jest zarządca sukcesyjny?

Zarządca sukcesyjny to osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych, która po śmierci przedsiębiorcy przejmuje tymczasowe prowadzenie firmy. Może to być członek rodziny, zaufany pracownik lub inna osoba wskazana przez przedsiębiorcę. Zarządca sukcesyjny działa w imieniu własnym, ale na rachunek właścicieli przedsiębiorstwa w spadku.

Jak ustanowić zarząd sukcesyjny?

Ustanowić zarząd sukcesyjny można za życia przedsiębiorcy, jak i po jego śmierci.

Za życia przedsiębiorcy:

• Powołanie zarządcy sukcesyjnego – przedsiębiorca składa pisemne oświadczenie o powołaniu zarządcy sukcesyjnego.

• Zgoda zarządcy – osoba powołana musi wyrazić pisemną zgodę na pełnienie tej funkcji.

• Wpis do CEIDG – zarządca sukcesyjny musi zostać wpisany do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG)

Po śmierci przedsiębiorcy:

Jeśli zarządca sukcesyjny nie został powołany za życia przedsiębiorcy, mogą go ustanowić:

• małżonek przedsiębiorcy,

• spadkobierca ustawowy,

• spadkobierca testamentowy lub zapisobierca windykacyjny.

Do powołania zarządcy sukcesyjnego wymagana jest zgoda osób, którym łącznie przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku większy niż 85/100.

Powołanie zarządcy sukcesyjnego po śmierci przedsiębiorcy wymaga formy notarialnej i zgłoszenia do CEIDG

Dlaczego warto ustanowić zarząd sukcesyjny? Zalety zarządu sukcesyjnego

1. Ciągłość działalności firmy

   Ustanowienie zarządu sukcesyjnego pozwala na nieprzerwane funkcjonowanie przedsiębiorstwa po śmierci właściciela. Dzięki temu firma może kontynuować działalność, a pracownicy i kontrahenci zachowują stabilność współpracy.

2. Możliwość szybkiego działania

   Jeśli zarządca sukcesyjny został powołany za życia przedsiębiorcy, może on natychmiast przejąć obowiązki po jego śmierci, bez konieczności dodatkowych formalności (w ograniczonym zakresie)

3. Kontynuacja decyzji administracyjnych

   Decyzje administracyjne stanowiące podstawę działania (licencje, koncesje, zezwolenia), mogą pozostać w mocy, jeżeli zarządca złoży w ustawowym terminie odpowiednie wnioski do organów administracji publicznej, które wydały decyzje.

4. Kontynuacja decyzji administracyjnych

   Zarządca sukcesyjny ma prawo korzystać z firmowych rachunków bankowych oraz posługiwać się numerem NIP zmarłego przedsiębiorcy, co umożliwia bieżące regulowanie zobowiązań i wystawianie faktur.

Wady zarządu sukcesyjnego

Instytucja zarządu sukcesyjnego nie jest idealnym narzędziem sukcesyjnym, jednakże pozwala ona na czasowe kontynuowanie działalności do czasu uregulowania spraw spadkowych. Poniżej po krótce opisujemy wady tej instytucji.

1. Tymczasowy charakter zarządu

   Zarząd sukcesyjny ma charakter przejściowy – co do zasady trwa maksymalnie 2 lata od śmierci przedsiębiorcy. W wyjątkowych przypadkach sąd może przedłużyć ten okres do 5 lat. Po tym czasie spadkobiercy muszą zdecydować o dalszych losach firmy, co może być wyzwaniem, zwłaszcza jeśli nie są przygotowani do jej prowadzenia.

2. Trudności administracyjne i formalne

   W praktyce zarządcy sukcesyjni mogą napotkać bariery administracyjne, takie jak brak wiedzy urzędników o tej instytucji czy opóźnienia w procedurach. Dodatkowo, konieczność uzyskania potwierdzenia możliwości wykonywania decyzji administracyjnych (np. koncesji, zezwoleń) może być czasochłonna i skomplikowana.

3. Problemy z wyborem odpowiedniego zarządcy

   Zarząd sukcesyjny jest jednoosobowy, co oznacza konieczność wyboru jednej osoby do pełnienia tej funkcji. W przypadku braku odpowiedniego kandydata lub konfliktów rodzinnych, wybór zarządcy może być problematyczny.

4. Niewystarczający czas na podjęcie decyzji

   Spadkobiercy mają ograniczony czas na przyjęcie spadku i podjęcie decyzji o przyszłości firmy. W przypadku zadłużonego przedsiębiorstwa, ustawowe ramy czasowe mogą nie wystarczyć na dokładne zapoznanie się z sytuacją finansową i prawną firmy.

Podsumowanie

Zarząd sukcesyjny stanowi ważne narzędzie umożliwiające tymczasowe kontynuowanie działalności jednoosobowej firmy po śmierci jej właściciela. Jednak jego tymczasowy charakter, ograniczenia decyzyjne oraz potencjalne trudności administracyjne i formalne mogą stanowić wyzwanie dla spadkobierców.

Dlatego warto rozważyć alternatywne formy zabezpieczenia przyszłości firmy, takie jak przekształcenie jednoosobowej działalności w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością czy założenie fundacji rodzinnej. Takie rozwiązania mogą zapewnić większą stabilność i ciągłość działalności przedsiębiorstwa w dłuższej perspektywie.

Jeśli potrzebujesz wsparcia w zakresie planowania sukcesji, jesteśmy do Twojej dyspozycji. Oferujemy kompleksowe doradztwo w zakresie sukcesji. Skontaktuj się z nami, aby umówić się na konsultację i zabezpieczyć przyszłość swojej firmy oraz bliskich.